پیدایش نوروز و نامگذاری برج های دوازده گانه سال و هفته
دوازده گانه سال و هفته
برای بوجود آمدن و تقسیم كردن سال به زمانهاي كوچكتر يعنى برج ها ، هفته ها و روزها یک تاریخچه تقریباً افسانه ای درست کرده اند، اما در این افسانه ها واقعیت هایی نيز نهفته است و آن این است که با شروع زندگی اجتماعی بشر و پيدايش تمدن ، لازم بود که انسان ها تابع مقرراتی شوند تا بتوانند زندگی اجتماعى خود را ادامه بدهند ،از این رو مقررات مربوط به سال،برج،…کاملاً طبیعی و بدیهی است. جالب آنکه هر کدام از این مقررات هم برای خود حکمتی قابل توجه دارد.
ابتدا از نوروز آغاز می کنیم ، از قدیم مردم ایران دریافته بودند که آفتاب در هر سال بعد از 365روز و چند ساعت دوباره به همان مکان برمی گرددکه حرکتش را آغاز کرده بود وبه همین جهت زمان سال جدید را نوروز نام نهادند، به این معنی که دوباره روزی از یک سال جدید ،از نو آغاز شده است که مرکز زمین بر نقطه اعتدال بهاری قرار می گیرد ،روز اول فرودین ماه روزی است که تحویل سال بین ظهر روز قبل و پیش از ظهر آن روز صورت می پذیرد .
مثلاً تحویل سال 1384 بین ظهر روز یکشنبه 30 اسفند ماه و پیش از ظهر روز دوشنبه وقوع یافت پس روز اول فروردین 1384 روز دوشنبه بود.
با مشخص شدن سالها ،تقسیم بندی دوم آغاز شد ،که تقسیم فصلها بود و مبنای آن تغییر طبیعت و حالت زمین بود ،بدون شک شناخت فصلهادر جای امکان پذیر بود که مردم آن سرزمین چهار فصل را به معنای واقعی آن تجربه می کردند ،که در ایران هر چهار فصل از پی هم می آمده است .اما برای آنکه هر کدام از فصلها به شکل دقیق تر و معلوم تر مشخص شوند برجها را بوجود آوردند،که در اینجا از نجوم و صور فلکی استفاده می کردند ،بدین طریق که در طی یک سال 12صورت فلکی در آسمان مشاهده می شد که مدت روئت هرکدام در آسمان 30الی31روز میباشد. و چونکه در 6 ماهة اول سال زمین ،از خورشید دور تر است و با سرعت کندتر حرکت می کند «طبق قوانین کپلر و نیوتن»پس مدت 6برج اول طولانی تر و هر کدام 31 روز می باشند.
نامگذاری برج ها:
در گذشته نامگذاری برجها را بر اساس همان تصویر صور فلکی که از کنار هم قرار گرفتن چندین ستاره به تصور در می آوردند ،انتخاب کردند ،که نام برج های قدیم عربی است به نامهای زیر می باشند.
1.حمل
2.ثور
3.جوزا
4.سرطان
5.اسد
6.سنبله
7.میزان
8.عقرب
9.قوس
10.جدی
11.دلو
12.حوت
اما برجهای امروزی به زبان پهلوی می باشند:
1. فروردین : در زبان پهلوی، معنی این برج آن است که در چنین وقتی گیاهان رشد و نمو خود را آغاز می کنند.
2. اردیبهشت: این نام را به این منظور بر برج دوم سال گذاشته اند ،که به نظر مردم در این وقت جهان و طبیعت به بهشت می ماند،یعنی از فرط سبزی ،خرمی و صفای طبیعت ،دنیا مانند بهشت می شود.(اردی=مانند)
3. خرداد : فلسفه نامگذاری این برج آن است که طبیعت غذای مردم را در این وقت به آنان عرضه می کند،و اگر در خرداد طبیعت با مردم سر سازگاری و توافق داشته باشد آن سال،سال خوب و پر برکتی خواهد بود
4. تیر: در این برج اشعه آفتاب به تدریج مایل می شود و ماه تیر به عنوان اولین برج فصل تابستان ،آغاز افزایش اصابت تشتر با گرمای شدید خورشید به زمین است.
5. مرداد : بدین منظور نام این برج را مرداد گذاشته اند که خاک سهم خود را به مردم می دهد ،یعنی میوه ها در این برج به حالت پختگی و رسیدگی کامل میرسند و به یک تعبیر دیگر چون در هوا،گردو خاک پراکنده می شود نام آنرا مرداد نهاده اند .
6. شهریور : علت نامگذاری این برج به شهریور ،در روال زندگی قدیم کشاورزان از دخل و در آمد خود «ریو»را به شهریاران یا پادشاهان می دادند ،در حقیقت در آخر تابستان هر چه که محصولات کشاورزی بدست آمده محاسبه شده و در نهایت مالیات پادشاهان را پرداخت می کردند .
7. مهر : وقتی که حساب و کتاب مالیاتی مردم مشخص می شد آن وقت هر کس سعی می کرد قبل از فرا رسیدن سرما ویخبندان ،آنچه از محصولات کشاورزی بدست آورده را برای فصل سرما ذخیره سازی کنند،و در این وضعیت هر کس که محصولی نداشت دیگران به او کمک می کردند و بخشی از سهم خود را به او می دادند .بدین ترتیب مردم در حقیقت در این موقع مهر و محبت را میان خود تقسیم می کردند.
8. آبان : در برج دوم پائیز معمولاًزمانی بوده که ریزش باران آغاز می شده و افزایش میزان باران به آن معنا بود که سال دیگر اوضاع کشاورزی از نظر آب خوب خواهد بود .
9. آذر : آذر به زبان پهلوی قدیم به معنای آتش می باشد ،که در این برج سرمای هوا بسیار زیاد می شده به گونه ای که مردم نیازمند آتش می شدند تا با استفاده از گرمای آن به مبارزه با سرما بروند .
10. دی : به زبان پهلوی قدیم به معنای دیو که از قدیم سمبل بدی و سختی بوده است .در این موقع زمین از خرمی و حاصلخیزی بدور است ،و برگ درختان بکلی می ریزند ،خلاصه برای مردم کشاورز فصل سختی آغاز می شود.
11. بهمن : این برج که از ترکیب دو عبارت «به و من»درست شده است و معنایش این است که این برج مانند دی به همان ماند،یعنی مانند دی سخت و سرد است.
12. اسفند : نام کامل و قدیمی این برج «اسفند یارماه»بوده است ،و به زبان پهلوی قدیم اسفند یعنی میوه . اسفندیارماه یعنی در این موقع درختان میوه و گیاهان فصل دمیدن و زندگی را از سر گیرند و مردم در انتظار سال نو می باشند.
پیدایش هفته و نامگذاری روزهای آن :
در زمانهای قدیم برای تنظیم روابط اجتماعی مانندداد و ستد و غیره واحدی کوچکتر ازبرج مورد نیاز بود.در بعضی از اقوام باستانی دوره های 4روزی و 6روزی معمول بوده است .در مصر دورهای ده روز متداول بود ،رومیان دوره 9 روزی را مراعات می کردند ، در چین دوره 10 روزی به نام هسون معمول بود، در تقویم زرتشتی ها ماه به دو دوره7 روزی و 8 روزی تقسیم می شود.
فرهاد بابایی